علت ورم كردن بدن چيست ؟

مهم است بدانيم كه 60 درصد وزن بدن انسان را آب تشكيل مي دهد. تركيب مايعات در بدن به گونه اي است كه مقداري در داخل عروق ،قسمتي در درون مجاري لنفاوي و مقداري نيز اطراف مغز وريه قرار دارد ، اما تقريبا نفوذ اين مايعات از يك قسمت به قسمت ديگر صورت نمي پذيرد مگر اين كه اختلالي در بدن ايجاد شده باشد. بر اساس قانون نيروي استارلينگ برهم خوردن فشارهاي داخلي و خارج سلولي موجب مي شود مقدار زيادي مايع از داخل عروق وارد مايع بين سلولي شود كه دراين صورت اِدم يا ورم اندام به وجود مي آيد.ورم ناشي از تجمع مايعات در بافت هاي بدن بيشتر از همه در پنجه ،قوزك و ساق پا بروز مي كند .چرا ؟

از آنجا كه جاذبه زمين مايع بيشتري را به سمت پاها پايين مي كشد، پاها به خاطر جاذبه زمين ،تمايل بيشتري به ورم كردن دارند.ورم پا بدون درد ممكن است هر دو پا يا پشت ران ها را درگير كند. ورم كوتاه مدت آن معمولا خطري ندارد و بهترين راه كار آن اين است كه هر زمان فرصت كرديد حتما پاهايتان را بالاتر از سطح زمين نگه داريد تا مايع بتواند به راحتي به نواحي ديگر بدن گسترش يابد و درنتيجه از شدت ورم در قوزك پا كاسته شود..اما اگر پس از مدتي كه فعاليت هاي معمولي خود را شروع كرديد و باز ادامه داشت و با درد همراه بود دراين صورت ممكن است كه نشانه ي بيماري مثل لخته خون در وريدها باشد به ويژه اگر ورم در يك پا باشد كه بايد فوري به متخصص قلب و عروق مراجعه نماييد.

بايد گفت كه ادم (Edema ) ، ورم يا خيز يك نوع پاسخ طبيعي بدن به يك التهاب يا آسيب مي تواند مي باشد. به عنوان مثال پيچ خوردگي مچ پا ، نيش زدن زنبور و يا عفونت پوست و ….باعث بروز ورم در قسمت مزبور مي شود . ورم مي تواند در قسمت كوچكي از بدن رخ دهد يا تمام بدن را فرا بگيرد. ورم در اثر ترواش مايعات از مويرگ هاي خوني به بافت اطراف آن و تجمع مايعات در بافت هاي بدن ايجاد مي شود.

مصرف داروها ،عفونت ها ،بارداري و بيماري هاي زيادي مي توانند باعث ورم بدن شوند.

اما بايد گفت كه هر ورمي خطرناك نيست و خوشبختانه اكثر علل ورم قابل درمان هستند.

همه ما بنا به شرايط ممكن است تجربه ورم يا ادم را در يك يا چند منطقه بدن مان را داشته باشيم و اگر خوش شانس باشيم اين ورم بعد از مدتي خود به خود مي تواند رفع شود اما گاهي از اوقات ورم ها سمج هم مي شوند و ممكن است بعد از چند روز محو نشوند و مي توانند نشانه يك بيماري مهم مانند :بيماري هاي كليوي ،كبدي ، قلبي و ….باشند.

متاسفانه در چنين شرايطي اين نوع ورم ها اگر جدي گرفته نشوند ، ممكن است جان شما را به خطر بياندازد چرا كه در بيشتر مواقع بيماري پنهاني در پشت آن در حال پيشترفت مي باشد.

اگر علت ورم به موقع تشخيص داده شود قابل درمان است اما اگر براي درمان آن دير اقدام شود احتمال دارد فرد دچار عوارض بالقوه خطرناكي شود !

ورم انواع مختلفي دارد :

ادم يا ورم به طور كلي به 2دسته تقسيم مي شود.

ورم هاي كلي يا منتشر در تمام بدن ؛ در تورم هاي سراسري يا عمومي بدن در بيشتر موارد بايد دنبال يك بيماري بود .معمولا به دليل افزايش فشار داخل وريدها ايجاد مي شوند. به عبارت ديگر وريدي كه بايد مايع را از فضاي ميان بافتي برگرداند دچار افزايش فشار شده و ورم ايجاد مي كند.

♦از علل شايع ورم هاي كلي مي توان به كمبود پروتئين هاي داخل خون به خصوص آلبومين اشاره كرد .بيماري هاي كبدي نيزمي توانند باعث كاهش توليد آلبومين در بدن شوند.

♦يكي ديگر از موارد شايع آن نارسايي قلبي مي باشد كه دراين شرايط خون داخل سياهرگ ها به دليل ناتواني قلب در پمپاژ خون نمي تواند به درون قلب تخليه شود و فشار داخل اين سياهرگ ها بالا رفته و مايع زيادي در بافت ها جمع مي شود .البته گاهي به دليل وجود يك لخته خون در سياهرگ ها كه به آن ترومبوز وريدي مي گويند ،يكي از پاها ورم مي كند .در حالي كه در نارسايي قلبي هر دو پا دچار تورم مي شوند.

♦كم كاري تيروئيد نيز از ديگر بيماري هايي هستند كه باعث ورم كلي بدن مي شوند.يك روش راحت براي تشخيص ورم ناشي از كم كاري تيروئيد ،فشار انگشتي است. به اين معني كه وقتي روي ساق پا در قسمت داخلي با يك انگشت فشار وارد مي كنيم يك گودي ايجاد مي شود كه در اصطلاح به آن ادم گوده گذار مي گويند.بايد توجه داشت كه در ورم ناشي از كم كاري تيروئيد ، ما ادم گوده گذار نداريم…

2. ورم هاي موضعي كه بيشتر مشاهده مي شود و اغلب زير پلك يا دست و پا گرفتار مي شود .در واقع ممكن است ضربه به عروق دست و پا موجب انسداد عروق شده و اندام را دچار ادم يا تورم كند. اغلب تورم هاي موضعي بي خطر هستند ،اما بايد توجه كرد كه اگر اين تورم موضعي نوعي ترومبوفلبيت باشد ،خطرناك خواهد بود.افرادي كه سابقه واريس پا داشته باشند يا به هر دليلي دچار اختلال عروقي شده باشند و متوجه شوند كه پايشان دچار تورم ناگهاني شده است، بايد دقت كنند ممكن است كه لخته اي خون در عروقشان ايجاد شده باشد و احتمال بروز آمبولي ريه در اين افراد بسيار جدي باشد. بنابراين با تاكيد به اين دسته افراد توصيه مي كنيم كه خودسرانه دارو مصرف نكنند و بلافاصله به متخصص قلب و عروق مراجعه نمايند.

ورم ها را همچنين مي توان به دو نوع :

گوده گذار
غير گوده گذار

تقسيم كرد . همانطور كه در بالا توضيح داده شد در ورم هاي گوده گذار وقتي دست مان را روي منطقه ورم كرده مي گذاريم و 30 ثانيه نگه مي داريم و بعد برمي داريم جاي آن در ناحيه باقي مي ماند .اين حالت ناشي از تغيير مايع ميان بافتي زير سلول هاست كه به اطراف منتقل مي شود و گودي در آن ناحيه ايجاد مي كندورم گوده گذار معمولا به علت چند دسته از بيماري هاي كلي مانند: بيمارهاي كليوي ( سندروم نفروتيك و…) ،قلبي ،كبدي ،كمبود پروتئين و ….ايجاد شوند .

اما در ورم هاي غير گوده گذار با فشار انگشت ،جاي آن باقي نمي ماند.بيشتر به دنبال اختلالات سيستم لنفاوي يا اختلال در بازگشت وريدي اتفاق مي افتند و معمولا موضعي هستند ؛ براي مثال ممكن است فردي در لگن جراحي شود و به دنبال آن يكي از پاهايش ورم كند يا ممكن است سينه و غدد لنفاوي اش را جراحي كنند و به دنبال آن يكي از دستانش ورم كند يا فرد عمل قلب باز انجام داده باشد و به دليل اينكه از ناحيه پايش يك تكه وريد برداشته شده دچار ورم منطقه اي در آن قسمت از پا شده است.

در بسياري از موارد ديده مي شود كه بسياري از ورم ها مقطعي هستند و نيازي به درمان خاصي ندارند. به عنوان مثال بيشتر نانواها به دليل نوع شغلشان ساعت هاي زيادي از روز را مجبورند ايستاده كار كنند و هنگام شب پاها اندكي دچار ورم خواهند شد كه با دراز كشيدن برطرف مي شود.در خانم هاي باردار هم اواخر حاملگي به خاطر فشار جنين روي وريدهاي شكم ،پاها ورم مي كنند كه كاملا طبيعي است.

دلايل شايع بروز ورم در بدن

⇓⇓⇓⇓⇓⇓⇓

1.مقدار كم آلبومين ؛ آلبومين نوعي پروتئين است كه در كبد ساخته شده و ميزان مايعات بدن را تنظيم مي كند . در واقع وجود اين پروتئين در خون باعث مي شود مايعات داخل رگ ها بمانند ،اما كم شدن آن باعث خروج مايعات از رگ ها و ايجاد ورم در بدن مي شود . بايد بدانيد كه آلبومين و ساير پروتئين هاي موجود در خون مثل يك اسفنج باعث نگهداري مايعات در رگ هاي خوني مي شوند. لذا ميزان كم آن باعث بروز ورم مي شود .

ابتلا بهنارسايي (سيروز )كبدي ،كاهش توليد آلبومين،ورم سراسري پاها و تجمع مايع در شكم را به همراه دارد.در چنين شرايطي اگر روي پوست بيمار مبتلا به ورم با انگشت فشار وارد كنيم تا چند ثانيه اثر اين فشار باقي مي ماند . گاهي اوقات نيز دليل كم شدن آلبومين ،دفع آن از كليه هاست . هر چند در حالت عادي كليه ها آلبومين دفع نمي كنند ، ولي در برخي بيماري هاي كليوي روزانه آلبومين زيادي از طريق ادرار دفع مي شود كه باعث ايجاد ورم سراسري بدن بخصوص در ناحيه صورت خواهد شد.بنابراين اگر شما با اين مشكل مواجه شديد ، توصيه مي شود كه در اولين فرصت ممكن به متخصص مراجعه كنيد تا با انجام آزمايش خون علت اين ورم ها مشخص شود.

2. واكنش هاي آلرژيك ؛ اكثر واكنش هاي آلرژيك (حساسيتي ) باعث ورم بدن مي شوند .در اين حالت ،در پاسخ به ماده آلرژي زا ،رگ هاي خوني شروع به تراوش مايعات در ناحيه دچار آلرژي مي كنند . به طوري كه شايع ترين علت تورم پلك ها آلرژي مي باشد.

3.در اثر افزايش حجم خون در بارداري و افزايش فشار ناشي از بزرگ شدن رحم ، ورم مختصر پاها در طي بارداري ديده مي شود . ولي در اثر مشكلات جدي در طي بارداري مثل ترومبوز وريد عمقي و يا مسموميت بادراري (پره اكلامپسي ) نيز ورم بروز مي كند. اگر فردي در طول بارداري دچار تورم ناگهاني و شديد در پاها گرديد و همراه آن سردرد و فشارخون بالا پيدا كرد بايد گفت كه شديدا خطرناك مي باشد و حتما بايد با متخصص مشورت كند.

♦مسموميت حاملگي ( پره اكلامپسي) با افزايش فشارخون ،افزايش اوره و ورم مشخص مي شود.

4.بسته شدن مسير جريان خون يا مايعات بدن ؛ اگر جلوي دفع مايعات از يك قسمت بدن گرفته شود ،مايعات بر مي گردند ؛ مثلا در ترومبوز وريد عمقي ، ايجاد لخته خوني در سياهرگ هاي عميق پا باعث ورم پاها مي شود. و يا بروز تومور در يك قسمت بدن ، جلوي جريان خون يا مايع لنفي را مسدود مي كنند و باعث بروز ورم در آن قسمت مي گردد.

5.بيماريهاي خطرناك ؛ سوختگي ها، عفونت هاي مرگبار يا ساير بيماري هاي كشنده و خطرناك مي توانند باعث نشت مايعات از رگ هاي خوني به سمت بافت هاي بدن شوند .در نتيجه باعث ورم كل بدن مي شوند.

6.بيماري نارسايي احتقاني قلب ؛ بايد توجه داشت كه ورم پا و شكم از علائم مهم نارسائي سمت راست قلب مي باشد. با اين اختلال ،خون رساني به مغز ،كليه و ديگر ارگان ها كاهش مي يابد .در بيماري نارسايي احتقاني قلب ، وقتي قلب ضعيف مي شود و نمي تواند خون را به طور موثر پمپاژ كند ،خون به سياهرگ ها برمي گردد .مايعات بدن افزايش مي يابد كه به دنبال آن تجمع مايع (ادم ) در تمام بدن ،بويژه در كبد و كليه ،دستگاه گوارش بروز مي كند و مايع در تمام بافت هاي بدن جمع مي شود. با مراجعه به موقع به متخصص قلب و عروق از پيشترفت اين بيماري قلبي و خطرناك مي توانيد پيشگيري كنيد. حتما به ورم بدن و پف آلود شدن صورت توجه كنيد و از بررسي علت آن غافل نشويد.

ورم پا و شكم از علائم بسيار مهم نارسايي قلبي مي باشد .اگر دير متوجه نارسايي بطن راست قلبي خود شويد ديگر قابل درمان نيست….

بيماري هاي قلبي و تنگ و بسته شدن رگ ها و عروق قلبي به ويژه در سالمندان مي تواند از علل ورم باشد .پس توصيه پزشكي برآن است كه زنان و مردان بعد از 40 سالگي با چكاپ و مراجعه منظم به متخصص از بروز بيمارهاي قلبي پيشگيري كنند.

7.بيماري كبدي ؛ بايد گفت كه بدن از فيلتري به نام كبد استفاده مي كند كه مواد سمي بدن از طريق آن دفع شود و مواد سالم نيز پس از تجزيه شدن از طريق كبد وارد بدن مي شود . تصور كنيد كه كبد به دليل استفاده از دارو يا عوامل ويروسي مانند هپاتيت دچار آسيب شود . در اين حالت كبد حتي با يك دهم قسمت خودش نيز نمي تواند به فعاليت ادامه دهد اما درنهايت زماني مي رسد كه كبد قادر به ادامه كار خود نخواهد بود در نتيجه كبد دچار سفتي موسم به سيروز مي شود . در اين بيماري شديد كبدي (سيروز كبدي ) جلو عروقي كه خون از طريق آن وارد كبد مي شودگرفته مي شود و خون به داخل شكم پس مي زند و تورمي در شكم پديد مي آيد كه آسيت گفته مي شود . سيروز كبدي همچنين باعث كاهش مقدار آلبومين و ساير پروتئين هاي موجود در خون مي گردد. ( كبد قدرت آلبومين سازي و پروتئين سازي خودش را از دست مي دهد )در نتيجه به دنبال آب آوردن شكم (آسيت ) ، ورم پاها هم مشهود است.

8.بيماري كليوي ؛ كليه ها اعضائي از بدن هستند كه از 2 طريق دچار اختلال مي شوند .

نخست اينكه خودشان درگير بيماري مي شوند و يا به علت مصرف دارو تحت تاثير قرار گيرند و دچار مشكل شوند . زيرا يك راه دفع داروها از طريق كليه مي باشد . يك بيماري كليوي به نام (سندرم نفروتيك ) ،باعث دفع پروتئين مي شود و باعث ورم شديد پاها و گاهي اوقات ورم شديد كل بدن مي گردد.

9.ورم مغزي ؛ مغز نيز مانند ساير اندام هاي بدن در اثر ضربه ،ويروس و باكتري و التهاب و …دچار ورم مي شود .ورم مغزي در اثر تومور ناحيه سر ، كاهش مقدار سديم خون ،قرار گرفتن در ارتفاعات ،تومور مغزي يا تجمع غير عادي مايعات در بدن ( جلوگيري از دفع مايعات ) بروز مي كندكه مي تواند به سرعت باعث مشكلات خطرناك و حتي مرگ فرد شود .. سردرد ،سرگيجه ،بيهوشي و كُما از علائم ورم مغزي مي باشند.

10.بيماري كوليت اولسرا ؛ كه تورم روده بزرگ ايجاد مي كند ،خون و پروتئين زيادي از بدن دفع مي شود كه در نتيجه موجب ورم بدن مي شود .همچنين در نوعي بيماري موسوم به گاستريت هيپرتروفيك به علت دفع پروتئين از لايه هاي متعدد معده شاهد ورم عمومي در بدن هستيم.

⇐ برخي از افراد چاق ،با مصرف خودسرانه برخي قرص هاي ملين ،سعي مي كنند لاغر شوند .در حالي كه مصرف مرتب اين قرص ها آسيب هاي شديدي به دستگاه گوارش مي زند و مي تواند توليد ورم كند.به طوري كه فردي كه رژيم لاغري گرفته است ناگهان متوجه مي شود كه وزنش اضافه شده است . دليل اين پديده بروز اسهال در افراد و در نتيجه دفع پتاسيم است كه موجب ورم عمومي بدن مي شود.

10.داروها ؛ بيشتر اوقات داروها يا ورمي ايجاد نمي كنند و يا ورم خفيفي به وجود مي آورند. برخي داروهايي كه باعث بروز ورم مي شوند عبارتند از :

−داروي ضد التهاب غير استروئيدي مثل ” بروفن ، ناپروكسن .

−داروهاي فشارخون .

−داروهاي ضد افسردگي.

−مصرف قرص هاي ضد بارداري يا هورمون درماني.

−داروهاي ديابت.

−بلوكه كننده هاي كانال كلسيم

−كورتيكو استروئيدها مثل “پردنيزون و متيل پردنيزولون.

−داروهاي هورموني كه به صورت خودسرانه و كاملا غير علمي توسط شخص و يا برخي باشگاههاي بدن سازي توصيه مي شود مي تواند با از بين بردن كليه و كبد موجب ادم و تورم اندام هاي ورزشكاران شود .

♣مصرف بيش از حد نمك ، افزايش سن ،سوء استفاده از ملين ها و ديورتيك ها ،سوءاستفاده از داروها ، آفتاب سوختگي ، حساسيت دارويي ، پرواز با هواپيما يا ماشين سواري ،ايستادن طولاني مدت ، سوءتغذيه ( مصداق بارز آن قحطي زدگان آفريقايي هستند كه لاغرند ،اما شكم بزرگي دارند و بزرگي شكم آنها به دليل وجود مايع شكمي است ) مي تواند از علل مهم ديگر ورم باشد.